İtalyan Charles Ponzi tarafından geliştirilen ve adını da geliştiricisinden alan sistem veya şema, bir dolandırıcılık sistemidir. Saadet veya titan zinciri olarak da adlandırılan bu sistem, dolandırıcılık yolu ile faizden çok daha yüksek kazançlar elde etmeye yardımcı olmaktadır. 1919 yılında çok cüzi bir rakama temelleri atılan bu sistem, 1920 yılında patlama yaşamıştır. Bu yol ile Charles Ponzi, varlığını 9 milyon Dolar civarına kadar çıkarmıştır. Peki, ponzi sistemi nedir? Ponzi sistemi nasıl çalışır? Sizle tüm bu soruların cevaplarından bahsetmeye çalışalım.
Ponzi Sistemi Nedir?
Charles Ponzi, ülkeler arasında değişim özelliği bulunan posta pullarının, ülkeler arasındaki fiyat farklılıklarından yararlanarak bir sistem oluşturup, bu sistem ile kar elde etmiştir. Ponzi sistemi nedir? sorusuna bu şekilde yanıt verebiliriz. Yukarıda da bahsedildiği üzere, ülkeler arasında fiyat farklılıklarından yararlanan Ponzi, varlığını 9 milyon Dolar’a kadar çıkarmıştır. 1919 yılında bu sistemin temellerini de 150 Dolarlık cüzi bir rakama atmıştır. Peki, genel anlamda bu sistemin özellikleri, önemi nedir?
- Ekonomik anlamda durumu iyi olan ülkelerde, faiz oranları düşük olur. Bu düşük olan faiz oranları sebebi ile de insanların ek ücret ödeme oranları daha düşük seviyede ilerler. Ponzi sistemi de burada devreye girerek, finansal anlamdaki kuruluşların belirttiği miktarlardan çok daha yüksek miktarda gelir elde etmeye yardımcı olur.
- Ponzi sistemi yatırımcıları, kendi ödediği paralardan geri dönen ile kazanç sağlar. Aynı zamanda, ilk yatırımcıdan sonraki yatırımcıların ödemeleri ile de Ponzi sistemi oyuncuları kazanç elde ederler.
- Sistem genelinde bakıldığında, kazandıkça kazanılan bir sistem perspektifi çerçevesinde ilerlenir. Eğer yeni bir üye bulunamaz ise, Ponzi sisteminde çöküşler de beraberinde gelecektir.
Sistem geneline yatırım yapması sağlanan yatırımcılar, yasal yollar vasıtası ile bu sisteme entegre edilmeye çalışılır. Yasal yollar ile katbekat daha yüksek bir ücret alacağını düşünen yatırımcılar da, bu sistemi kullanmak için harekete geçerler. Zaten Charles Ponzi bu sistemi kurduktan sonra 9 milyon Dolarlık gelirden, yalnızca 30 Dolarlık bir kupon ile kalakalmıştı. Genel anlamda bakıldığında, içerisine çeken bir tuzak olarak da adlandırılabilecek olan sistem, pek çok yatırımcının yasal yollar ile para kazanmaya çalıştığı alan olarak başlar. Daha sonra da yasal olmayan yollara girilmiş olur.
Ponzi Sistemi Nasıl Çalışır?
Yukarıda da belirtildiği gibi ekonomik anlamda durumu iyi olan ülkelerde faiz oranlarının düşük olması olağandır. Zaten Ponzi sisteminin genel hedefinde de bu tip ekonomiler yer alır. Diğer orta veya düşük düzeydeki ekonomilerde de varlık gösterebilir. Bu sisteme genel çerçevede ülkemizden örnek vermek gerekirse, Saadet Zinciri ve Çiftlik Bank en doğru örnekler olacaktır. Ponzi tipi bir sistem ile bu alanlarda büyük haksız kazançlar elde edilmiş, dolandırıcılıklar gerçekleştirilmiştir. Peki, bahsedilen ponzi sistemi nasıl çalışır?
- Ekonomisi iyi olan ülkelerde faiz oranları düşük olduğundan dolayı, kişiler finansal kurumlardan büyük miktarda gelir elde edemezler. Bu sebeple de Ponzi sistemi devreye girer.
- Sistem genelinde, finansal kurumların vadettiğinden daha fazla faiz oranı önerilir. Bu öneri, yatırımcının aklını kurcalayacaktır.
- Ülkedeki %4 oranında olan faiz oranı karşısında, yatırımcı, yeni yatırımcıya %9 oranında bir faiz teklif eder.
- Daha sonra %9 olan faiz oranı, %12 olarak teklif edilir. Sistem bu şekilde süregelen bir hal alır.
- Paranın geri ödenmesi için daha yüksek bir faiz oranı önerilir ve kişiler bu şekilde büyük kazançlar elde etmeye başlar.
Yukarıda sınıflandırılan sistem olan Ponzi, yatırımcılarına büyük kazançlar sağlayan bir dolandırıcılık sistemidir. Ancak pek çok kez sistem sürdürülebilir bir hale gelemeyip, çöktüğü için, yatırımcıları da kaybetmiştir.
